Faema E61
Een veel gebruikte term in de koffiewereld is de “E61 zetgroep” Maar waar ligt de oorsprong van die E61 zetgroep nou? Tijd voor een korte geschiedenis, hiervoor starten we in het Italië van net na de tweede wereldoorlog!
Na de verlossing van het fascisme kwamen er in Italië vele producenten van espressomachine tot leven. Zo werd ook in 1945 FAEMA opgericht in Milaan. (Fabbrica Apparecchiature Elettromeccaniche e Affini) In het logo van FAEMA is ook duidelijk de Duomo van Milaan te herkennen.
In heel Italië was een heuse wedloop aan de gang wie nou het beste systeem kon ontwikkelen om de beste koffie te maken. Eerst werd met stoomdruk water door koffie geperst, maar deze machine hadden veel nadelen en kon zelfs ontploffen! Later kwamen er zogenaamde levermachines, die we nog steeds wel zien in de markt. Met behulp van een hefboom, een veer en een zuigersysteem (piston) kon water uit de boiler onder hoge druk door gemalen koffie gebracht worden. Hier ligt ook de oorsprong van de espresso. Ook de huidige inhoud van een espresso is hier mede door bepaald, met mensenkracht kon immers maar een beperkte hoeveelheid water onder een druk van 9 bar gebracht worden. FAEMA maakte ook van dergelijke levermachines, waarvan de Urania en de President de bekendste zijn.
In 1961 kwam FAEMA onder leiding van Ernesto Valente met de revolutie op het gebied van espressomachines: model E61 werd geïntroduceerd. Het model was afgeleid van de Urania en de President heeft zelfs hetzelfde model. Nieuw waren er aan model E61 wel een aantal zeer kenmerkende zaken:
- Het gebruik van een hoge druk pomp om het water op een contante druk door de koffie te persen.
- Warmtewisselaars in de boiler die door middel van de thermische werking de zetgroep op een constante temperatuur houden.
- De zetgroep waarbij door de 3 standen van de hendel ook pre-infusie mogelijk is. De groep wordt bediend met een Eclips bediening en is in 1961 ontwikkeld vandaar de naam E61.
Model E61was hiermee de revolutie op het gebied van professionele espressomachines en FAEMA werd hierdoor direct marktleider. Ook zorgde deze gebruiksvriendelijke machine dat de Italiaanse espressocultuur ook zijn weg vond naar het buitenland. In Nederland werden de machines in jaren ’60 ook populair. Sponsoring van een heus wielerteam zorgde voor wereldwijde bekendheid van het merk. Voor het FAEMA team reed onder andere Eddy Merckx winst in zowel de Giro als de Tour.
De concurrentie zat uiteraard niet stil en volgende dan ook snel in het gebruik van een pomp en warmtewisselaars. Duidelijk was in de jaren ’60 dat Faema de wedloop in eerste instantie had gewonnen, in de jaren ’70 ging het echter al snel mis, de fabriek ging failliet. Ernesto Valente richtte vervolgens in 1976 Vibiemme op, waar tot op de dag van vandaag hoofdzakelijk espressomachines met een E61 zetgroep geproduceerd worden.
De merknaam was wel zo sterk dat de merknaam niet verdween. FAEMA maakt nog steeds espressomachines (als onderdeel van de Cimbali groep) maar is geen marktleider meer. Begin van deze eeuw heeft FAEMA het succes van de E61 nog eens proberen te dupliceren met de introductie van de E61 Legend. Een machine met hetzelfde ontwerp en ongeveer eenzelfde techniek. Uiteraard zijn er de nodige moderne snufjes toegevoegd. In 2016 is er weer een vernieuwde versie van de Legend op de markt gebracht om het 55 jarig bestaan van het model te vieren.
Vandaag de dag zijn de originele FAEMA E61 machines weer net zo populair als in de jaren ‘60 van de vorige eeuw. We hebben dan de afgelopen jaren ook de nodige machines uit de jaren ’60 gereviseerd om ze weer klaar te maken voor een tweede leven. Helaas worden de machines wel steeds lastiger te vinden.
De E61 zetgroep is nog steeds de standaard in de markt en wordt zowel in de handbediende als in de later ontwikkelde semiautomatische variant door bijna alle merken gebruikt. Nog steeds is de kwaliteit van de espresso uit deze groep ongeëvenaard en is de brede beschikbaarheid van onderdelen een reden om vast te houden aan deze bijna 60 jaar oude techniek. Onze professionele espressomachines van Ascaso maken onder andere gebruik van de semiautomatische E61 zetgroep.
Tegenwoordig is de E61 zetgroep ook in vele huishoudelijke espressomachines te vinden, zodat deze mooie techniek ook voor de particulier beschikbaar is gekomen. Vibiemme begon in de jaren ’80 met de productie de Domobar, dit was de geboorte van een geheel nieuw segment espressomachines. In dit segment leveren wij onder andere espressomachines van La Pavoni, Rocket en Lelit.
Leuke weetjes over de FAEMA E61:
- Het aantal sterren op de achterplaat zou staan voor het aantal jaren dat het na 1961 geproduceerd is.
- De eerste series zetgroepen hadden geen inbusbout aan de voorzijde zitten. Om het inboren van de kanalen gemakkelijker te maken is dit gat toegevoegd.
- Origineel had de E61 een drukschakeling met kwik voor het op temperatuur houden van de boiler. Het kwik geleide de stroom. Vaak is deze verwijderd in de loop der jaren. Bij revisie plaatsen wij ook altijd een moderne pressostaat, met kwik mag immers niet meer gewerkt worden.
- Origineel hadden de meeste E61’s een brander onder de boiler om met gas de boiler op temperatuur te kunnen brengen. Ideaal in Italië als de machine te veel stroom vroeg. Wilt u dit weer gebruiken? U bent verplicht dit systeem jaarlijks te laten keuren door een gasmonteur.
- Er zijn naast 1, 2 en 3 groepsmachines ook 4 en zelfs 6 groepsmachines gemaakt. De zesgroepers waren eigenlijk 2 aan elkaar gebouwde 3 groepers.
We krijgen vaak de vraag waarop te letten bij de aanschaf van een E61:
Regelmatig worden Legends verkocht als originele E61’s. De Legend is gemakkelijk te herkennen aan het in de voorzijde gestanste Faema logo. Ook waren er in de jaren ’60 nog geen machines met geprogrammeerde dosseringen.
Het plaatwerk moet gaaf zijn. Veel onderdelen zijn te krijgen, maar het plaatwerk niet meer. Als je eenmaal iets gaat verchromen dan zal je om een gelijkmatige behuizing alles moeten laten verchromen of laten slijpen en polijsten.
Heel veel onderdelen worden nog gemaakt (mede dankzij de Legend) dit maakt revisie en onderhoud van deze machines mogelijk.
Is de machine gereviseerd? Wie heeft dat dan gedaan en wanneer? In Nederland zijn maar enkele specialisten. Revisie door een hobbyist drukt de waarde. Ook dient revisie vanaf een gepoedercoat frame te zijn opgebouwd., anders komt roest gewoon weer tevoorschijn.
Heeft de machine lang stil gestaan ga er dan van uit dat de machine eigenlijk het beste geheel gedemonteerd kan worden.
De machine werkt prima op 230 volt (zelfs een 3 groeper) Sluit de machine wel altijd aan op de waterleiding, een rotatiepomp zuigt immers geen water aan!
Over prijzen is lastig advies te geven, maar pas op: goedkoop is duurkoop!
Gaat u de machine professioneel gebruiken? Laat dan een automatische boilervulling inbouwen om droog koken van het verwarmingselement in alle gevallen te voorkomen.
Laat uw machine jaarlijks door een expert onderhouden en wissel de kalkfilter op tijd.
Benieuwd naar onze projecten? Kijk hier
